RAU MUỐNG BIỂN

ds Lê-văn-Nhân

 

Ipomea pes-caprae
Ipomea biloba
Họ bìm bìm Convolvulaceae
Thái-lan : Phakbung-thalae
Mã-lai : La-buu-lao

Lời giới thiệu : cây này giống rau muống nhưng mọc ở bờ biển, có lẽ vì không ăn được nên cả hai sách dược liệu của Đỗ-tất-Lợi và Võ-văn.Chi đều gọi là muống biển thay vì rau muống biển. Chúng tôi trình bày một công dụng mới được dùng tại Thái-lan.

Mô tả (theo Đỗ-tất-Lợi) :

Muống biển là một loại cỏ mọc bò rất dài, không mọc leo, phân rất nhiều cành, thân tím như thân rau muống ăn, nhưng không rỗng như thân rau muống trái lại thân đặc, có 2 đường rảnh nông ở hai bên thân dọc theo chiều dài từ mấu nọ đến mấu kia. lá mọc cách, hình như hình vuông, phía cuống hình tim đầu hơi tròn và xẻ thành 2 như hình móng chân con trâu ( biloba : hai thuỳ). Cuống lá dài 5-7cm, có khi tới 12cm, phiến lá dài 4-6cm, rộng 5-7cm,hai mặt đều nhẵn. Lá non có 2 mảnh cụp vào nhau. Hoa lớn, màu hồng tím, giống như hoa rau muống. Khi ngắt lá có nhựa đục trắng chảy ra giống như nhựa khoai lang. (nên để ý là tên La-tinh của khoai lang cũng là Ipomea batatas cùng họ bìm-bìm).

Phân bố:

mọc ở bờ biển các nước vùng nhiệt đới như Ấn-độ, Thái-lan, Mã-lai. Tại VN cây này mọc ở bờ biển Hải-phòng, Đồ-sơn, Nghệ-tĩnh, Thanh-hóa, Hà-tiên, Rạch-giá, Bạc-liêu, vân-vân. Cây mọc hoang, nhưng có thể trồng bằng cách dâm cành vào đất phù sa vào muà mưa.

Công dụng trong y học cổ truyền Thái-lan:

Toàn cây: chửa các chỗ viêm mọc nhiều nơi trên thân hình do phong độc; bệnh ngoài da ; viêm do dị ứng với sứa biển.

Hạt : chửa mệt-mỏi

Cách dùng khi bị ngứa do sứa biển: giả nát lá đắp lên chỗ bị dị ứng.

 

Thành phần hoạt chất:

: actinidol, acit citric, ergomitrin, ergotamin, eugenol, acit fumaric, các chất vô cơ, iso-adenostylon, acit malic, d-(+) acit malic, (-) mellein , acit succinic, D-(+) acit tartric.

Phần nổi trên mặt đất : acit behenic, acit benzoic, acit butyric, acit caproic, acit caprylic, tinh dầu, acit melissic, acit myristic, N-pentatriacontan, KCl, beta-sitosterol, clorua natri, n-triacontan.

Toàn cây : acit citric, acit fumaric, hyperoside, isoquercitrin, isoquercitrin monoacetat, acit malic, quercetin-3-galactosid, quercetin-3-glucosid, quercetin-3-(6"-O-acetyl)-beta-D-Glucopyranosid, muối quercetin-3-O-Na, acit succinic, acit tartric.

Nghiên cứu dược học:

Toàn cây: tính kháng histamin

Cao nước toàn cây khô cho thấy tính chống dị ứng trên ruột non chuột lang.

 

Phần nổi trên mặt đất:

 

Lá :

 

1/ Tác dụng chống co thắt :

Cao nước trích từ lá với liều 0.06mg/ml cho thấy tính chống co thắt trên ruột non cô lập của chuột lang, do histamin hay do độc tố của sứa biển.

 

2/ Chống dị ứng do sứa biển gây ra:

-kem 1% cao lá rau muống biển thoa lên chỗ dị ứng gây ra bởi độc tố sứa biển làm triệu chứng biến mất ở ngày thứ hai nếu thoa ngay sau khi tiếp xúc với độc tố.

3/ Tính diệt khuẩn: cao lá muống biển dùng các dung môi nước, ether, ether dầu hỏa, cồn 95% đều không có tác dụng với vi trùng staphylpcoccus aureus khi thử trên ống nghiệm.

4/ Tính kháng viêm: dùng ether trích phần bay hơi của lá và đắp lên chỗ chân bị phù do carageenin cũng như chỗ phù trên tai chuột do ethylphenylpropiolate hay acit arachidonic. Tính chống viêm của cao ether tương đương với aspirin nhưng không mạnh bằng indomethacin.

5/ Thử độc tính :

Thử cao bào chế từ lá bằng các dung môi nước, cồn ethanol 95%, ether dầu hoả cho chó uống với liều theo thứ tự 2.0 g 0.2g 0.1g mỗi con không thấy có tác dụng gì sau 4 ngày quan sát.

Qua các thử nghiệm trên, rau muống biển không độc.

 

Đề nghị :

. Chúng tôi không biết bên nhà dùng từ y học dân gian hay gọi bằng một tên nào khác, nhưng chỉ cho người dân nông thôn những cách chửa trị đơn giản bằng những phương tiện có sẵn trong tầm tay, là việc nên làm. Mỗi ty y tế nên nghiên cứu những cây có sẵn ngoài ruộng, ngoài vườn hay bờ biển như cây rau muống biển, cây cỏ cú để người dân tự chửa lấy trong khi chờ được đưa lên tuyến điều trị cao hơn nếu cần.

. Nên phổ biến cho người dân vùng biển biết công dụng chửa viêm ngứa khi tiếp xúc với sứa biển của cây rau muống biển.

. Các xí nghiệp dược hay công ty dược liệu nên làm các loại kem Ipomea biloba bán cho dân thành phố đi tắm biển hay du khách ngoại quốc đến VN đi tắm biển. Nếu quảng cáo ngay tại các khách sạn nên có sẵn trong túi đi tắm biển kem chống độc sứa biển có thể du khách sẽ mua đem theo. Chúng tôi sẽ đòi hoa hồng sáng kiến này nếu có công ty nào ăn nên làm ra nhờ rau muống biển !

 

Tài liệu tham khảo:

1/ Những cây thuốc và vị thuốc VN của Đỗ-tất-Lợi

2/ Thai medicinal Plants

 

ds Lê-văn-Nhân
California