Giáng Nga Vào khoảng 6/1937, báo "Tiểu Thuyết Thứ Bảy" xuất bản tại Hà Nội đăng truyện ngắn "Hoa ti-gôn" của ký giả Thanh Châu . Theo đó câu chuyện kể lại một mối tình giữa một chàng nghệ sĩ và một thiếu nữ. Sau đó không lâu, toà soạn nhận được của một người thiếu phụ trạc 20, dáng bé nhỏ, thùy mi, nét mặt u buồn, mang đến một bì thơ dán kín gửi cho chủ bút, trong đó chỉ gọn một bài thơ "Hai sắc hoa ti-gôn", dưới ký tên T.T.Kh. Khi thiếu phụ đi rồi, tòa soạn xem thơ nhận thấy thi phẩm ghi lại cảnh tình đáng thương tâm, nhưng người ta chỉ nhớ lờ mờ hình ảnh thiếu phụ kiạ Đó là lần đầu và cũng là lần cuối người thiếu phụ nầy xuất hiện. Câu chuyện "Hoa ti-gôn" đã khơi lại mối tình xưa mà người thiếu phụ (T.T.Kh.) đã từng yêu một người và từng trao lời gắn bó dưới dàn hoa ti-gôn. Rồi chàng ra đi; nàng ở lại và nhận một mối tình gượng ép. Nàng đã làm bài thơ để giải toả niềm tâm sự. Trong "Hai sắc hoa ti-gôn", tác giả thuật lại câu chuyện tình giữa nàng và chàng nghệ sĩ trót đã yêu nhau, song hoàn cảnh trái ngang, nàng phải gạt nước mắt nên duyên cùng người khác -- một ông chồng luống tuổi -- để rồi tan nát tâm tư mỗi khi nhớ lại những kỷ niệm êm đềm của một thời quá khứ. Sau bài thơ nầy, toà soạn Tiểu Thuyết Thứ Bẩy lại nhận được bằng đường bưu cục 3 tác phẩm khác cũng mang tên T.T.Kh. Đó là các bài "Bài thơ thứ nhất", "Bài thơ đan áo" (riêng đăng ở Phụ nữ thời đàm) và "Bài thơ cuối cùng". Từ đó về sau, người ta không còn gặp thơ của T.T.Kh nữa và không hiểu tại sao bài "Hai sắc hoa ti-gôn" lại xuất hiện trước "Bài thơ thứ nhất". Từ lúc T.T. Kh. góp mặt vào làng thi ca tiền chiến, người tă đã tốn biết bao công phu đi tìm hiểu về T.T. Kh. Không ai biết được tên thật cũng như quê quán của nàng. Có người cho nàng là Trần Thi Khánh, một nữ sinh phố Sinh Từ, Hà nội Có kẻ cho cô là người yêu của ký giả Thanh Châu, hay đây chỉ là một nhân vật trong tưởng tượng của ông nhằm lâm ly hoá hay thi vi hoá một mối tình tưởng tượng. Rồi, các thi sĩ Thâm Tâm, Nguyễn Bính và J. Leiba cũng nhận T.T.Kh. là người yêu của mình ! Kể từ đó, dù cho các nhà văn tốn không biết bao giấy mực nhưng họ vẫn không biết gì hơn về nàng. Về hoa ti-gôn (antigone in French) : loại hoa dây đẹp, không thơm, có hình quả tim vỡ làm mấy mảnh, màu trắng và hồng; ở miền Nam VN gọi là hoa nho vì lá giống lá nho. Tác giả mượn ý màu trắng là màu trinh bạch, ngây thơ khi nàng còn nhỏ dại, và hồng là màu mà nàng phải trải qua những sự đau khổ trong tình trường khi con tim nàng tan vỡ...
Tiểu thuyết thứ bảy, số 179, 30/10/1937 (*) Để trả lời 4 câu nầy của T.T. Kh., nhà thơ Hồ Dzếnh có làm 4 câu thơ sau đây đăng trong Trung Bắc Tân Văn :
Tiểu thuyết thứ bẩy, số 182, 20/11/1937
Phụ nữ thời đàm
Tiểu thuyết thứ bảy, số 217, 23/7/1938
Quanh Chuyện Tình Buồn "Hai Sắc Hoa Ti-Gôn" T.T.KH VÀ "NGƯỜI ẤY LÀ AỈ" *** Theo Saigon-Nay ***
LTS: Mới đây ở trong nước, nhà xuất bản Văn Hoá, Thông Tin tung ra cuốn sách của Thế Nhật về "T.T.Kh. - Nàng là ai?" đã minh danh nhân vật này chính là bà Trần Thi Vân Chung tức bà luật sư Lê Ngọc Chấn, tức nhà thơ nữ Vân Nương. Từ Pháp, bà luật sư Chấn đã cực lực lên tiếng phủ nhận việc trên. Để độc giả được rõ nội vụ từ nhiều phía, Ngày Nay xin đăng dưới đây hai bài báo ở trong nước, trên tờ Saigon-Nay (10/1994) và Văn Nghệ (26/10/1994) đề cập tới vấn đề trên. ***
(...)
(Hai Sắc Hoa Ti-Gôn - T.T.Kh - 1937) T.T.Kh. (Trần Thi Khánh) yêu "người ấy" (nhà thơ Thâm Tâm) trước khi lấy chồng và chính bút danh T.T.Kh. ngầm ý ghép tên hai người làm một (T.T.Kh.: Thâm Tâm Khánh)? Cách đây 20 năm, nhà văn Thế Phong tạm tin giả thuyết trên (Lược sử văn nghệ VN - Nxb Vàng Son - Saigon 1974). Nhưng mới đây, chính Thế Phong trong cuốn "T.T.Kh. - Nàng là ai?", soạn chung với nhà thơ Trần Nhật Thu, ký tắt Thế Nhật (Nxb Văn Hoá Thông Tin, 9/94) bác bỏ giả thiết đó và khẳng định: T.T.Kh. tên thật là Trần Thi Chung (Vân Chung), sinh ngày 25/8/1919 tại Thanh Hoá. Năm 15 tuổi (1934), T.T.Kh. vâng lời gia đình lấy luật sư Lê Ngọc Chấn (tri huyện). Trước khi về nhà chồng, T.T.Kh. tiễn người yêu là Thanh Chân rời Thanh Hoá ra Hà Nội "đâu biết lần đi một lỡ làng, dưới trời đau khổ chết yêu đương ..." Ba năm sau ngày T.T.Kh. lấy chồng, Thanh Châu viết truyện "Hoa Ti-Gôn" đăng trên Tiểu Thuyết Thứ Bảy (7/1937). Truyện chan chứa nỗi buồn vì thơ người yêu gởi: "... anh hãy đi một mình và quên em đi ..." Người đọc thư âm thầm đặt một cái hôn trên hoa và khóc. Đọc truyện trên, T.T.Kh. thổn thức viết "Hai Sắc Hoa Ti-Gôn" rằng "vẫn giấu trong tim bóng một người ..." gởi đăng trong Tiểu Thuyết Thứ Bảy (9/1937). Hai tháng sau, T.T.Kh. gởi tiếp bài "Bài Thơ Thứ Nhất," cũng đăng trong Tiểu Thuyết Thứ Bảy, cũng giọng ngậm ngùi "ở lại vườn Thanh có một mình ..." Sau này nhà thơ Nguyễn Bính viết bài "Cô Gái Vườn Thanh" để tặng T.T.Kh. và mơ mơ màng màng hỏi "Phải chăng mình có nên ngờ, rằng người năm ấy bây giờ là đâỷ" Còn nhà thơ Thâm Tâm gọi thẳng: "K. hỡi! Người yêu của tôi ơi (...) Thôi em hãy giữ màu hoa úạ Kỷ niệm ngàn năm một cuộc đời.." Riêng T.T.Kh. vẫn im lặng. Chẳng ai biết tên thật, địa chỉ và tình buồn của tác giả "Hai sắc hoa Ti-Gôn" ra sao. Chỉ biết trong bài thơ "Bài thơ cuối cùng" (T.T.T.Bảy 10/1938), T.T.Kh. đã "trách ai mang cánh hoa ti-gôn ấy - mà viết tình em được ích gì? Và là giết đời nhau đấy biết không?" Ai "giết đời nhau"? Có phải nhà văn Thanh Châu Câu hỏi tạm gác đó. Sau 9 năm tham gia kháng chiến chống Pháp, ông Thanh Châu về lại Hà Nội và bà T.T.Kh. theo chồng di cư vào Nam (1954). Ở Saigon, bà T.T.Kh. sinh hoạt trong nhóm Quỳnh Dao, dùng các bút danh Vân Nương, Lê Đông Phương, Tam Nương viết trên nhiều báọ Sau 1975, chồng bà đi học tập cải tạo, bà ở nhà buôn bán nuôi con, trú nhờ nhà nữ sĩ Mộng Tuyết (vợ nhà thơ Đông Hồ). Năm 1975, nhà văn Thanh Châu từ Hà Nội vào Sài Gòn, lặn lội tìm gặp "người con gái vườn Thanh" của 42 năm về trước. Nước mắt hai người đã chảy, ấm của một ngày thu của cuộc đời ... Khi chồng bà T.T.Kh. trở về và mất tại VN, bà đem các con ra nước ngoài và hiện sống tại Dordogne (Pháp). Bà vẫn viết trên nhiều báo xuất bản tại Pháp, Mỹ, Canada ... và dĩ nhiên, không ký bút danh T.T.Kh., vì bà giành riêng tên ấy cho một người.. Theo Thế Nhật, T.T.Kh. chẳng phải là Trần Thi Khánh, Tôn Thi Khuê hoặc Thái Thi Khương nào cả, mà: - T. chữ thứ nhất là Trần (Trần thi Vân Chung, tên thật bà T.T.Kh.) - T. chữ thứ hai là Thanh (Thanh Châu, tên người yêu của bà T.T.Kh.) - Kh. chữ sau cùng, viết tắt của chữ khóc. Nghĩa: T.T.Kh. và người yêu (Thanh Châu), cả hai khóc "giấc mộng những ngày hoa" như lời thơ bà viết năm 18 tuổi. Có thể đọc rõ hơn những điều trên qua cuốn "T.T.Kh. - Nàng là ai?" của Thế Nhật. Nếu cái "nghi án văn học" kia quả đã được kết thúc ở đây vẫn còn một điều cần bàn với tác giả. Đó là: Dẫu nhà văn Thanh Châu (hiện ở Hà Nội) là người yêu của T.T.Kh. thuở nào cũng đừng nên vì thế nghĩ rằng nhà thơ Nguyễn Bính, hoặc nhà thơ Thâm Tâm, hoặc ai đó nữa, từng "dựng đứng" việc T.T.Kh. là người yêu của mình" nhằm "giây máu ăn phần" như chữ Thế Nhật nhắc đến trong "T.T.Kh. - Nàng là ai?" Cách nhắc vậy chưa "thơ" lắm. Như câu: "Ông (Thanh Châu) bác bỏ giả thiết những văn sĩ "ăn bám" vào giai thoại văn chương T.T.Kh. ..." (S.Đ.D) tr. 12), hoặc "Thanh Châu cực lực bác bỏ huyền thoại Thâm Tâm - Nguyễn Bính ... những văn thi sĩ "giây máu ăn phần với T.T.Kh."..." (S.Đ.D tr.46) Tôi nghĩ vốn im lặng cao thượng (Chữ Thế Nhật dùng) hơn 50 năm qua như nhà văn Thanh Châu hẳn không phải là người muốn nhắc mấy chữ "ăn bám, giây máu..." chẳng hay ho gì ấy . Huống hồ, tên tuổi và tài hoa của các nhà thơ như Nguyễn Bính, chẳng còn "dám ước một điều gì hơn, có chăng yêu chỉ để mà yêu ..." Xin hãy xem đó là "mối tình thơ" một thời lãng mạn, là những giấc mộng đầy lá thư trên đường đời nghệ sĩ ... 10/1994 Saigon-Nay
NGƯỜI YÊU ĐÍCH THỰC CỦA T.T.KH LÀ ... -:- By Nguyễn Quốc Văn - báo Văn Nghệ Từ trước, hiện tượng NGƯỜI YÊU của T.T.Kh. chỉ là những lời thơ tự nhận vụng về hoặc những lời kể hay thuật lại thiếu bằng chứng tin cậy . Tệ hơn, còn những xác tín biphủ nhận dễ dàng. Bài viết này là "những lập luận xây dựng trên những chi tiết giấy trắng mực đen của người trong cuộc." Còn "kết luận cuối cùng là của bạn đọc văn nghệ." Toàn bộ những dữ kiện liên quan như sau: 1/ LỜI THÚ NHẬN CỦA T.T.KH. Năm 1937, tuần san Tiểu Thuyết Thứ Bảy (T.T.T.B.) đăng truyện ngắn "Hoa Ti-Gôn" của Thanh Châụ Nội dung: một tình yêu đẹp ngang trái phải chia ly do sư yếu đuối của người đàn bà. Truyện có: - Bố cục dẫn nhập với hình ảnh "Hoa Ti-Gôn hình quả tim vỡ làm mấy mảnh, màu hồng diu như nhuộm máu đàọ" và được vẽ lại ở phần cuối: "... hình quả tim vỡ, đỏ hồng như nhuộm máụ" - Những chi tiết "...em bỗng sợ ... chồng em khinh bỉ ..." và "... em có thể chết vì anh được." Truyện đã khiến một độc giả cảm xúc mà gửi ngay đến toà soạn T.T.T.B. một bài thơ ký tên T.T.Kh. với nhan đề "Hai sắc hoa ti-gôn". Điều lạ, bố cục với hình ảnh và chi tiết chính của truyện "đã được tái hiện trong thơ." Nói cho đúng: tuy hai mà một. Xin đọc: - "Bảo rằng: "Hoa dáng như tim vỡ," " (câu 7) - "Chồng tôi vẫn biết tôi thương nhớ" (câu 19) - "Người ấy cho nên vẫn hững hờ" (câu 20) - "Có thầm nghĩ đến loài hoa vỡ" (câu 39) - "Tựa trái tim phai, tựa máu hồng" (câu cuối) Cũng lưu ý, lời tự xưng "Tôi ra vẻ lạnh lùng, ngăn cách (Tất cả 15 tiếng) và tương ứng, có tiếng gọi "người ấy", ở ngôi thứ ba, một hư từ với ý nghĩa mơ hồ. Trìu mến, tha thiết mà vẫn là một tiếng lòng ấp ủ, dấu kín: "Người ấy vẫn thường hay vuốt tóc tôi" NGƯỜI ẤY là aỉ Đáp lời là im lặng. Hư không! Đó là cái TÔI cam phận, chiu thua cuộc: "Em bỗng sợ, em sợ gia đình tan tác, khổ thân thấy mẹ em, chồng em khinh, tai tiếng ở đời" (Hoa Ti-Gôn của Thanh Châu) Mãi đến bài "Bài Thơ Thứ Nhất" của T.T.Kh. - cùng năm 1937 trên T.T.T.B. - mới có cái TÔI bắt đầu vùng vẫy, phản kháng. Cả bài vẫn còn 12 tiếng TÔI bi vây kín bởi nỗi cô đơn: Ở lại vườn Thanh có một mình Nhưng cái bản năng thư hùng mà Tư Mã Tương Như đã phổ thông khúc đàn: "Phượng ơi! Bay khắp bốn biển tìm chim Hoàng..." vừa thoát ra khỏi cái vỏ bọc khắc nghiệt của đạo lý, bằng tiếng kêu thảng thốt: "Người ấy ghi lòng vẫn nhớ em" . Còn tiếng tự xưng nào đẹp đẽ hơn? Trái tim đã nói tiếng chân thực. Sự kìm hãm bi dồn nén đã nổ tung trong "Bài Thơ cuối cùng", in năm 1938. Ở đây, cái TÔI hờn giỗi: - "Tôi oán hờn anh..." - "Tôi biết làm sao... đã cách điệu với tiếng EM của thương yêu (5 tiếng em, 5 tiếng tôi) mà thốt ra lời: "Và người vỡ lỡ duyên thầm kín Lại chính là anh, anh của Em. Còn lời thú nhận nào kiêu hãnh, thách đố hơn?" Người tình của T.T.Kh. đã lộ diện trước ánh sáng chói chang của tình yêụ Xin đừng xác đinh bằng ngôn ngữ, "hãy đồng cảm trong vô ngôn sâu sắc mãnh liệt." Đột ngột, một câu thơ trong Tỳ Bà Hành sáng loà: "Thử thời, vô thanh thắng hữu thanh" (Lúc ấy, tiếng không lời đã át đi những âm thanh rền rĩ. Xin cho người viết được quá bút như thế!)
Phản Ứng Bốn Câu Thơ
Thi sĩ Hồ Dzếnh:
Tiến sĩ Võ Duy Huân - Japan có sưu tập nhiều đoạn thơ như sau:
Giáng Nga thêm vào:
Giáng Nga |